Favela´s, de krottenwijken, zijn kenmerkend voor veel Braziliaanse steden en voor Rio de Janeiro in het bijzonder. De wijken zijn berucht vanwege het geweld in en tussen de verschillende bendes die zich in de favela's schuilhielden. Om Rio veilig te maken voor de Olympische Spelen zijn veel favela's daarom de afgelopen jaren 'schoongeveegd' door de militaire politie.
Niet-Brazilianen zijn vaak gefascineerd door deze niet toegankelijke werelden binnen de stad, waar eigen wetten en regels gelden. Net als de vele celebrities zoals Lady Gaga en Madonna, die zich graag in de favela's laten fotograferen.
Maar favela's zijn natuurlijk vooral sociale gemeenschappen. In heel Brazilië wonen zo'n 11,7 miljoen inwoners in favela's. Zij bouwden hun huis op een plek in de nabijheid van werkgelegenheid, vaak omdat goed openbaar vervoer ontbreekt. Deze plekken liggen vaak op de nog beschikbare en dus moeilijk te bebouwen delen van de stad, vaak steile hellingen. In het verleden zijn deze gemeenschappen vaak beschouwd als inofficiële stad en werden zelfs ontkend (op plattegronden kwamen ze niet voor). Er konden dus ook geen publieke voorzieningen, zoals riolering, aangelegd worden. 'They don't really care about us'...
Die tijd is inmiddels voorbij. De gemeenschappen worden steeds vaker erkend als volwaardig onderdeel van de stad met een eigen identiteit. Er wordt geïnvesteerd in sociale programma's, infrastructuur en culturele activiteiten, wat de leefbaarheid én de veiligheid verbetert. Bewoners zijn trots op hun gemeenschap. Dit zelfvertrouwen leidt tot het pakken van economische kansen. In Rio vaak in de toeristische sector: door favela's worden tours georganiseerd en er openen hostels en restaurants.
Een favela waar toeristen welkom zijn is Favela Dona Marta (8000 inwoners). In deze wijk, gelegen op de steile heuvel tussen de wijken Laranjeiras en Botafogo, nam Michel Jackson de clip 'They don't really care about us' op. Langs de oostzijde is een tandradbaan gebouwd. Hiermee kunnen de bewoner gratis hun woning op de steile helling bereiken. Een hele verbetering in dit hete klimaat, zeker met boodschappen of bouwmaterialen. Toeristen zijn welkom en kunnen vanuit de tussenstations genieten van de prachtige uitzichten over de wijk en het landschap van Rio de Janeiro. Deze favela is ook bekend van de favela-painting: een project van 2 Nederlandse kunstenaars die samen met de bewoners de een deel van de bebouwing van opvallende en frisse kleuren hebben voorzien. Gesponsord door een verffabrikant wordt dit initiatief ook in andere delen van de wijk voortgezet; het is de nieuwe identiteit van deze wijk.
De Favela Cantagalo ligt tussen de wijken Copacabana en Ipanema, hoog op de heuvels. Samen met de aangrenzende favela Pavão-Pavãozinho kent dit complex zo'n 17.000 inwoners. Voor deze bewoners is recent een liftcomplex gebouwd, het Complexo Ruben Braga. Twee lifttorens van respectievelijk 64 en 30 meter geven toegang tot deze wijken. Voorheen waren de bewoners aangewezen op trappen van meer dan 700 treden. Hiermee krijgen de bewoners een snellere toegang tot de stad. Onderdeel van dit complex is een uitzichtpunt, de Mirante da Paz. Deze plek, met prachtige zichten over de nabijgelegen stranden, is specifiek is gericht op toeristen (die hier in de omgeving natuurlijk genoeg zijn). Dit complex is gekoppeld aan het nieuwe metrostation Cantagalo, ook de moeite van het bezoeken waard. In dit station bevinden zich kunstwerken die met de gemeenschap zijn gemaakt. Één van deze kunstwerken is een tegeltableau met een tekst die veel zegt: comunidade - dignidade - cidade. (gemeenschap - waardigheid - stad). Wat moet ik daar nog aan toevoegen?
(meer over Cantagalo, klik hier )
