'Como transformar uma cidade qua já é maravilhosa em Olimpica?'
Rio de Janeiro maakt zich klaar voor de Olympische Spelen 2016. Met het programma Cidade Olímpica investeert de stad in de verbetering van (toeristische) infrastructuur en sportfaciliteiten, maar ook in culturele en sociale projecten. Één van de belangrijkste stedelijke projecten binnen Cidade Olímpíca is Porto Maravilha.
Porto Maravilha (zie
website) betreft de herstructurering de oude havengebieden direct ten noorden van het centrum. Het projectgebied hoort tot de oudste delen van de stad. Zoals in veel vergelijkbare havengebieden heeft Rio zich hier ook van het water afgekeerd. Door het wegvallen van de havenactiviteiten en de verhoogde snelweg die hier loopt was het gebied, ondanks de strategische ligging, sterk verloederd. Het project Porto Maravilha heeft als doel dat te veranderen: door de snelweg ondergronds te brengen wordt ruimte geboden voor een havenfrontontwikkeling waardoor het gebied weer een levendig onderdeel wordt van de stad.
Één van de eerste gerealiseerde projecten van Porto Maravilha is het in 2013 geopende Museu de Arte do Rio (MAR). Dit museum heeft naast een culturele ook een belangrijke educatieve functie voor het gebied. Daarom maakt de Escola do Olhar (School van het kijken) er onderdeel uit van.
Het MAR is ondergebracht in twee cultuurhistorisch waardevolle gebouwen. Het eerste, het Palacete Dom João uit 1916, bevat de museumzalen. In het naastgelegen voormalige busstation en politiebureau, een modernistisch pand uit 1940, zijn de educatieve ruimten ondergebracht. De algemene functies, zoals de kassa's, de museumwinkel en het restaurant, zitten aan een plein tussen de gebouwen. Dit plein loopt deels onder het schoolgebouw door en biedt de mogelijkheid voor open luchtexposities. Boven de twee gebouwen is een spectaculair golvend dak gerealiseerd. Dit dak is het herkenningspunt van het MAR en zorgt ervoor dat de twee individuele gebouwen één geheel worden. Het zorgt daarnaast ook voor schaduw op het plein tussen de gebouwen (geen overbodige luxe).
Een bezoek aan het MAR begint spectaculair: een lift brengt de bezoeker naar het dakterras van het voormalige politiebureau, net onder het dak. Hier is een prachtig uitzicht op de Guanabara Bay en de pier Mauá (waar wordt gewerkt aan het Museu do Amanhã (Museum van Morgen) van architect Santiago Calatrava). Een trap leidt naar een verdieping lager, waar een gesloten loopbrug naar de museumzalen in het Palacate leidt. De museumzalen zelf zijn functioneel ingericht. De bezoekers dalen geleidelijk de verschillende etages af om tenslotte weer op het centrale plein uit te komen.
Het MAR is een goed voorbeeld van een geslaagde herbestemming. Met de integratie van een cultuur en een sociaal programma in cultuurhistorisch waardevolle bebouwing, aangepast naar de moderne tijd, is het een goed voorbeeld van de doelstelling van het project Porto Maravilha en het programma Cidade Olímpica. Bovendien lokt het toeristen naar een gebied van Rio dat voorheen vanwege de onveiligheid werd genegeerd. Daarmee worden de basis gelegd voor het proces van gentrification. Met recht is het MAR daarom één van de nieuwe landmarks van het nieuwe Rio de Janeiro.
