18 Belo Horizonte - Estádio Mineirão

Belo Horizonte is één van de speelsteden van het WK 2014. De wedstrijden vinden plaats in het Estádio Mineirão. Dit stadion is geopend in 1965 en was destijds, met een capaciteit van 135.000 bezoekers, ná Maracanã in Rio de Janeiro, het grootste stadion van de wereld. Het stadion heeft een grondvlak van 275 bij 217 meter en is opgebouwd uit gewapend beton. 88 elementen dragen het dak en de tribunes. Door de slanke uitvoering van deze elementen, die de vorm van een 7 hebben, en de ritmiek ervan, is het stadion stoer maar elegant. De omvang en de landschappelijke inpassing, het Mineirão ligt op een heuvel, versterken het iconisch karakter. Voor het WK, én voor de Confederations Cup in 2013, moest het bijna 50 jaar oude stadium aangepast worden aan de eisen van de tijd én aan de eisen die Fifa stelt. Mineirão was dus, in tegenstelling tot veel nieuwe stadions in Brazilië, al ruim voor het WK gereed. Maar de opgave was groter dan slechts een renovatie.

Zicht op Mineirão vanaf Pampulha

Het Mineirão ligt ten noorden van het centrum van Belo Horizonte, nabij het meer van Pampulha. Zoals in mijn vorige blogs beschreven heeft het noordelijk deel van Belo Horizonte veel infrastructuur en daarmee veel potentie. Het ontbreekt echter aan stedelijke functies, die concentreren zich in het centrum. De overheid investeert daarom in stedelijke programma's in het noorden van de stad. De keuze om Belo Horizonte speelstad van het WK 2014 te maken bood de mogelijkheid Mineirão en omgeving een multifunctioneler karakter te geven. Voor de exploitatie is daarom een PPS-constructie in het leven geroepen. Een aantal partijen werden uitgenodigd om in te schrijven op de renovatie en exploitatie.

De winnende combinatie, Minasarena, nodigde BCMF Arquitetos uit op een ontwerp voor de renovatie te maken. Silvio Todeschi, bij wie ik in 1999 stage liep, was de projectarchitect. Uitgangspunt bij de renovatie was behoud van het uiterlijk. Intern werden echter ingrijpende ingrepen uitgevoerd. Zo werden de onderste ringen opnieuw gebouwd om te voldoen aan eisen van Fifa. Daarbij werd het veld circa 3,5 meter verlaagd voor de zichtlijnen en werden skyboxen toegevoegd. Ook is de overkapping 26 meter verbreed. Het stadion is intern sober maar doelmatig verbouwd, passend bij de aard van het gebouw. Bij de renovatie van Minerão is duurzaamheid een belangrijk uitgangspunt geweest. Op het dak liggen zonnepanelen, regenwater wordt hergebruikt en het beton dat bij de sloop vrijkwam is hergebruikt.

Rondom het stadion ontwierp BCMF een verhoogd maaiveld. In de oorspronkelijke situatie lagen rondom het Mireirão parkeerplaatsen. BCMF ontwierp een verhoogd  landschap met daaronder parkeervoorzieningen en commerciële ruimten. Hierdoor worden auto- en voetgangersstromen gescheiden, komt er ruimte voor extra functies maar bovenal, wordt het monumentale Minerão letterlijk op een podium geplaatst.

 Het Minerão wordt, samen met het Maracanã, als hoogste gewaardeerd door de spelers van de A-serie van Brazilië (zie link).In combinatie met het monumentale ontwerp, de geslaagde renovatie en de duurzaamheid is het daarmee één van de mooiste, zo niet hét mooiste stadion van Brazilië!

Mineirão

Parkeerdek

  

Parkeerdek

Kleedkamer spelers

'Catacomben'

Constructie stadion

Overzicht

Omloop

Aanzicht stadion

Overzicht

10 Cuiabá: de (on)zin van de Copa

Cuiabá is de hoofdstad van de deelstaat Mato Grosso. Het stedelijk gebied, samen met zusterstad Varzea Grande, telt zo'n 950.000 inwoners en staat bekend als heetste stad van Brazilië. De meeste toeristen komen naar de stad om vanuit hier de nabijgelegen natuurgebieden (zoals de Pantanal en Chapada dos Guimarães) te bezoeken. Naast het hoogtepunt, in Cuiabá ligt het geografische middelpunt van Zuid-Amerika, is er hier namelijk niet zo gek veel te doen. Desondanks heeft Cuiabá gelobbyd om hostcity van het Wereldkampioenschap Voetbal 2014, de ´Copa´, te zijn (zie ook Website Fifa). Met succes: in deze stad zullen 4 wedstrijden worden gespeeld.

Ondanks dit beperkte aantal neemt Cuiabá de Copa meer dan serieus. Cuiabá lag ten tijde van ons bezoek letterlijk helemaal open. Er wordt gebouwd aan een uitbreiding van het vliegveld en de hele wegenstructuur wordt aangepakt. En er werd gebouwd aan een nieuw stadion, Arena Pantanal. Dit stadion dat in april wordt geopend is op dit moment vooral bekend vanwege de brand in oktober (en de recente berichtgeving dat deze brand wellicht toch ook tot structurele schade heeft geleid).

Er is relatief veel negatieve publiciteit over de Copa. Veel Brazilianen staan niet achter het toernooi vanwege de hoge kosten (die deels op zouden gaan aan corruptie). En terwijl sprake zou zijn van een economische groei, worden veel dagelijkse producten steeds duurder. Prijsstijgingen in het openbaar vervoer zijn daarom aanleiding van de recente protesten. Buiten Brazilië is er veel kritiek op de organisatie, omdat Brazilië achter zou lopen met de voorbereiding: stadions zijn niet op tijd klaar en er gaan veel dingen mis.

Cuiabá zette me aan het denken over de (on)zin van de Copa. In principe wordt het natuurlijk een leuk evenement:  Brazilië is immers hét voetballand bij uitstek. Ook denk ik dat wij (of een ander Europees land) zo'n evenement met de bijbehorende bouwactiviteiten ook niet binnen de gestelde tijd en zéker niet het gestelde budget kunnen. Dat lukt al niet bij de aanleg van de Noord-Zuidlijn, de Fyra of de organisatie van een Floriade (alleen is er bij ons weinig verontwaardiging over de overschrijding van de kosten). En qua stadionbouw is er in Nederland ook wel het één en ander fout gegaan. Overigens zijn hier ook genoeg steden, zoals Rio de Janeiro, Brasília of Belo Horizonte, die al wel klaar zijn.

Maar feit is dat er bij de organisatie nogal wat geld verspild dat beter besteed had kunnen worden. En ik vind dat de investeringen in Cuiabá daarbij horen. De stad, op minimaal 2 uur vliegen van de andere steden, wordt voor vier wedstrijden helemaal op zijn kop wordt gezet om infrastructuur te realiseren die na de Copa waarschijnlijk overbodig is. Terwijl rondom de stad kwetsbare natuurgebieden, de Pantanal en met name de Cerrado, waar de afgelopen decennia grote delen hebben moeten wijken voor de landbouw en vleesproductie. Mijn conclusie: wel een Copa, maar houd die in de grote steden waar de infrastructuur al is. En gebruik het extra geld voor duurzame investeringen: onderwijs of behoud van natuur.

Arena Pantanal

Cuiabá zal stralen tijdens de Copa